باد و باران، آن لشِ خاکستری سنگین را از سر شهر برمی‌دارند. صبح از تراس تالار آینه، تهران را می‌‌بلعم. آبیِ آبیِ آبیْ-آسمان، سفید و کمی خاکستری-ابر، سبز، زرد، نارنجی-درخت. ماشین‌های جاری بر پل صدر، به‌جای رود. سایه‌های بزرگ، روی دامنِ کوه پاورچین می‌روند. بوی قهوه، همهمهٔ جمعیت، خنکای هوا. عجیب است انگار هنوز نفس می‌کشم! وجودِ خستهام را می‌کِشم به پوستهٔ سخت زندگی، به زحمت امّا چیزی حس می‌کنم. انگار با انگشت‌های کرخت از سرما، ته کیفت بگردی دنبال کلید. عزیزم تو باید بوسه‌های داغت را برایم نگه داری تا از مردن برگردم. خواب دیدم که روی محل کارم موشک می‌اندازند. کابوس‌ها مهربانند. لحظه‌ای که می‌ترسی، تمام می‌شوند. بیدارم. باباجون را صدا می‌کنم. سر کم مویش را نوازش می‌کنم. نمی‌تواند چشم‌هایش را باز کند. فقط وقتی بهش می‌گویم یاسی‌ام، دو قطره اشک بزرگ سُر می‌خورد روی گونهٔ تکیده‌اش. بیدارم. روی صفحهٔ گوشی، پسربچه‌ای نشید می‌خوانَد. گرمِ آهنگ صدایش که می‌شوم ناگاه انفجاری تمام صحنه را برمی‌چیند. بیدارم. از کجا باید آخرین دیدار را تشخیص بدهی؟ مریم خانم چهارزانو وسط تخت بیمارستان نشسته و همان چادری را دور خودش پیچیده که نوزاد چند روزه‌ام روی شانه‌اش به خواب می‌رفت. سرطان، حنجره را بُرده. نمی‌تواند حرف بزند. عکس‌های تولّد چهار سالگی را نشانش می‌دهم. چشم‌های بی‌رمقش برق می‌زند. اشاره می‌کند به لب‌ها و گونه‌های گُل‌انداختهٔ بچه و بعد به من. شبیه منه؟ با لبخند سر تکان می‌دهد. بیدارم. عزیزم تو باید آغوشت را که مثل مرگ وفادار است برایم نگه داری تا برگردم. بیدارم. سر چهارراه، می‌زنم کنار. کالسکه را از صندوق عقب بیرون می‌آورم و می‌دهم به زن دستفروشی که سوّمین بچه‌اش را حامله است. صبح‌ها پشت چراغ قرمزی که تا ظهر طول می‌کشد به آرزوهایش گوش داده‌ام. چیزهای ریز و درشتی که با شادی برایشان نقشه می‌کشد. به جسد زندگی که روی دست‌هام باد کرده نگاه می‌کنم. کاش می‌شد همه را به او ببخشم. بیدارم. از کِی دیگر زورم به اشک‌ها نرسید؟ فرصت نمی‌کنم جزوه و لپ‌تاپ را بردارم و بعد گریه کنم. زیر نگاه‌های سنگین علما و فضلا، از سالن مطالعه می‌زنم بیرون و می‌بینم که شب شده. خیلی وقت است که شب شده. بیدارم. عزیزم تو باید صبر کنی، خیلی صبر کنی تا از مُردنم برگردم.
هر روز، «زندان»تر است از روزِ قبل. مهمانی و جشن و سفر، چهار قدم راه رفتن است دور سلّولی تنگ. خلوت، خیره نشستن است مقابل دری که باز نمی‌شود. بیزاری‌ام شکل هیستریک وضعیت «فرانی» را گرفته و نمی‌توانم مهارش کنم. به دکتر پیام می‌دهم که نمی‌توانم نفس بکشم. دارو می‌فرستد. قطرهٔ تلخ را می‌چکانم روی زبانم و قورت می‌دهم، انگار باور داشته باشم برای این مرض دوایی هست.
*
بچّه آخر شب پای کوهی از هدایای تولّد نشسته بود. دو سه‌تایی چشم‌گیرتر بودند و گران‌قیمت که اصلاً نگاهشان نکرد. وسط همه‌چیز یک جفت جوراب پیدا کرد. مارک مقوّایی‌اش را که عکس مرد عنکبوتی داشت کند و تا چهار شبانه‌روز مثل جانِ عزیز مراقبش بود. تکّه مقوّای کوچک را همه‌جا می‌بُرد و مدام با دستش صاف می‌کرد و یک بار که کمی از وسط خم شده بود گریه‌اش گرفت. دوست داشتن، برای قلب سالم زمینِ بکری است.
*
- از چه جور دوست داشتنی حرف می‌زنی؟
- اینجوریه که هیچی ازت نمی‌خوام... و در عین حال، همه‌چی می‌خوام ازت.
حیف. حیفِ کلمه‌های درست، از دهن‌های غلط.
*
باد می‌وزد. باورم نمی‌شود که باران می‌بارد. عاقبت عاقبت، تابستان بعد از آن همه تعلّل بی‌جا قصد عزیمت دارد. شهریور به پذیرش و دلسردی می‌گذرد. تمام صداها در من به سکوتی سنگین ختم می‌شوند. روز را به امید خاموشی شب سر می‌کنم. می‌گردم که بفهمم آن چند دقیقه دونوازی کیهان کلهر و کیان طبسیان متعلق به کدام اجراست. کنسرت ونکوور، سال ۲۰۲۲. شهریور، شبیه آن دونوازی سه‌تار می‌گذرد. راز و نیاز پنهانی با غم. آرام و به گریه بازگفتن برای هیچ کس.
یک دم است، به شگفتیِ الهامی نهان، که جواب را پیدا می‌کنی. سؤالِ درست را که بپرسی و بپرورانی، دیر یا زود حقیقت به تو رو می‌کند. لحظهٔ دانستن که از راه رسید، مدّتها بود آن سؤال از خاطرم رفته بود. یوسف (ع) گفته بود «زندان برایم دوست‌داشتنی‌تر است.» پرهیز را می‌فهمیدم امّا زندان چطور از وسوسه خوش‌تر بود؟ دقیق شده بودم و دریافته بودم که یوسف هم تقلّا می‌کرد برای بیرون آمدن؛ «اذکُرْنی عندَ ربِّک»، امّا تا سال‌ها فراموشش کردند. غمگین شده بودم. تا بعد که نیمه‌شبی قلبم را بی‌میل، بی‌میل و خالی از اشتیاقی که تا پیش از آن سوزنده بود دیدم. پرهیز و بی‌میلیْ قبول، ولی تاریکی و تنهاییِ زندان؟ دوست‌داشتنی نبود. خوش-تر بود، در مقایسه. این را خیلی دیرتر فهمیدم. وقتی «دوست‌داشتنی»هایم را بهتر شناختم و فراموش کردن را یاد گرفتم. نه آن‌طور که مثل چوپانی نگران، یاد را در خاطرت هِی کنی. فراموش کردن، آن‌گونه که بند از پای کبوتر برمی‌گیری تا از بام همسایه بپرد. و آخرین بند، زمانی از دلم گسست که دیگر آرزو نداشتم در یادِ این و آن ردّی از من باقی باشد. چشمم به تاریکی عادت می‌کرد، خوش نبود امّا دلم می‌خواست از تمام قلب‌های بیگانه فراموش شوم.
اوّلین چیزی که دربارهٔ آقای جیم می‌فهمم این است که مثل سایر مردها وقتی خبر بدی دارد، لحن خونسردی به صدایش می‌دهد که اتفاقاً باعث می‌شود موقعیت، ترسناک‌تر به‌نظر برسد. ظهر که از چالوس راه میافتم زنگ می‌زند، «جاده رو بسته‌ان، رمزش اینه که به پلیس بگی می‌خوای بری مرزن‌آباد». سر پلیس‌راه، ماشین‌ها یکی یکی دور می‌زنند. نوبتم که می‌رسد، "رمز" را به مأمورها می‌گویم. راهبند را کنار می‌زنند. احساس پادشاهی می‌کنم! جاده مال من است و جنگل‌ها مال من. از همان لحظه تا سه روز آینده، آقای جیم امامِ سفر است. با مشورت او تصمیم می‌گیرم کجاها بروم، چه ساعتی و از کدام مسیر، چی بخورم، و چی بخرم.
غروبِ اوّلین روز، زنگ می‌زند. تازه از دریاچه راه افتاده‌ام. با همان لحن مخصوص می‌گوید برق روستا رفته امّا نگران نباشم و خودش آنجاست تا برگردم. در فاصلهٔ دریاچه تا او که با دوتا پروژکتور خورشیدی گوشهٔ مزرعه‌اش نشسته، جادهٔ جنگلیِ باریکی است و پانزده دقیقه تاریکی مطلق. می‌ترسم. آسمان ابری است و حتی ستاره‌ها را هم نمی‌توانم ببینم. آهسته و با نور بالا پیش می‌روم و صدای شجریان را بلند می‌کنم، نمی‌دانم چه کمکی می‌کند. برای دلجویی چای و بیسکوئیت آماده کرده و تا یک ساعت بعد که برق بیاید، در همان کنج مه‌آلود برای هم داستان‌های عجیبی دربارهٔ خودمان می‌گوییم. روز دوم متوجه می‌شوم بیشتر از اینکه من از تنها بودن در روستا بترسم، او از اینکه من بترسم می‌ترسد. بنابراین مدام دربارهٔ چیزهایی مثل امنیت منطقه، بی‌خطر بودن حشرهٔ روی دیوار، و اینکه شب تا صبح از کیوسک نگهبانی جُم نمی‌خورد، به من اطمینان خاطر می‌دهد. شب دوم، دراز کشیده‌ام و با کِیف در نور ملایم کتاب می‌خوانم که صدای زوزهٔ شغالی نزدیک و نزدیکتر می‌شود و بعد در یک همایندی دراماتیک، رعد غرشِ مهیبی می‌کند و باران می‌گیرد. می‌شنوم که آقای جیم درجا وارد عمل می‌شود. دور محوطه راه می‌رود و تا بیست دقیقهٔ بعد که سر و صدا بخوابد، با بلندترین صدای ممکن مکالمه‌های تلفنیِ نمی‌دانم واقعی یا فرضی انجام می‌دهد که بدانم آنجاست. قدردان شعورش هستم.
روز سوم، وقت خداحافظی گپ آخر را می‌زنیم. یک سازهٔ دراز و گنبدی را که چندصد متر دورتر است نشانم می‌دهد. قرار است دوّمین کلبه را بسازد. «طراحیش شبیه رولت خامه‌ایه». پیشنهاد می‌دهد که برای ساختنش با او شراکت کنم. نمی‌دانم چی توی قیافهٔ من دیده که تصوّر کرده آدم پول‌داری هستم. همان‌طور که مشغول ارائهٔ اعداد و ارقام و پیشنهاد کلی است، در رویای رولت خامه‌ای، کلبه‌ای که از آن سهم داشته باشم، شب‌های رصد برساوشی و دوباره چیدن گوجه زیتونی و بادمجان و نعنا فرو می‌روم. امّا خیلی زود خودم و او را از اشتباه در می‌آورم. آقای جیم تقریباً هم‌سن من است و در یک دنیای موازی زندگی می‌کند. دنیایی که در آن، از شلوغی و دود و دم تهران می‌بُری و می‌روی سر کوه اکوکمپ می‌زنی و آب چشمه را می‌ریزی پای مزرعه‌ات. شب سوم، برگشته‌ام به تختِ خودم، آشپزخانه و دستشویی و حمام خودم. با رضایت بالشم را بغل می‌کنم و از خودم می‌پرسم دنیای کدام‌یک از ما رنگین‌تر است؟
- برای مهدیه
نمی‌دانم چرا بابونه‌ها را که می‌بینم یاد تو میافتم. باید ببینی چطور از خوشی بغض می‌کنم. با چه شوری زندگی را می‌پرستم به‌خاطر سپیدی سادهٔ گلبرگ‌ها، زمردِ درخشان دشت‌ها در سینه‌کش آفتاب، سایه‌های عظیم و متحرّک ابر بر دامنِ کوه، پروانه‌های نارنجی خالدار، حلزون‌های سفیدِ کوچک، توله‌سگِ حنایی، روباهِ قشنگی که فرار کرد پشت بیشهٔ انبوه، جنگلِ پهناورِ درخت‌های سوزن‌برگ، نفس‌های عمیق و هوای مرطوب خنک، شگفتی‌های لحظه به لحظهٔ راه. به‌خاطر بوی علف، صدای کوبش باران بر برگ، آواز زنجره‌ها، زلالِ چشمه، طعمِ عسل، تُردی انگورهای بی‌دانهٔ بنفش که پیرمردی لب جادهٔ روستا تعارفم کرد. باید ببینی دستِ آخر، آن ساعتی را که دور می‌زنم، از آخرِ جادهٔ کندلوس برمی‌گردم به اوّلش، و از پا میافتم. دلم از همان کوه و دره و شالیزار و همه‌چیز سر می‌رود، تب و تابِ تماشا فرو می‌نشیند و سرگیجه‌اش می‌ماند. به چای تازه‌دم دست رد می‌زنم و با شتابی به خلوتم برمی‌گردم که انگار قرار است در غیابم از من بگیرندش. این بی‌تابی و دردِ بی‌درمان، این غریبی کردن و ناگاه گم کردنِ وضوحِ رنگها و معانی، رفت و برگشت ناگزیرم بین متّصل و بیگانه بودن، سرشار و تهی بودن را، فقط تو می‌توانی بفهمی.
نقشه، این بار مرا از جادهٔ قدیم برده بود. از پشت هتل سر در آوردم و یکدفعه در لحظه‌ای که هنوز انتظارش را نداشتم دریا را دیدم. جا خوردم. توقّف کردم. پیاده شدم. فراموش کردم که خستهام، گرسنه‌ام و اتاقم را تحویل نگرفته‌ام. دستپاچه بودم، انگار بدون مقدّمه و اذن و آداب، خودم را به حرمی رسانده باشم. ساحلْ خالی و خلوت بود و آغوشِ دریا چنان صمیمی و گسترده که نزدیک و نزدیکتر شدم و هوس کردم تا عمقش پیش بروم. دلم می‌خواست قلب تفتیده‌ام را که تمام مرداد مثل ماهیِ افتاده بر خشکی، جان کنده بود پرت کنم وسط زلالِ موّاجش. که هرچه موج می‌خورد، باز هم آرام بود. آرام و وسیع در مقابل کوچکی من، بی‌صبری من. «مرز عالم ملکوت»*. بعد از آن همه تحقیق برای یک مقصدِ خنک، آخر دلم نیامده بود دریا را نبینم. مقدّمهٔ سفر را گذاشتم یک شبانه‌روز، دم و نم و بوی شورِ چالوس، فقط به نیّت تماشای دریا. به سکوتش، بی‌رنگی‌اش، بی‌کرانگی‌اش محتاج بودم.
* تعبیر دکتر شریعتی در مقالهٔ «هبوط».
زمان که از صبح مشغولِ دویدن بود، در بعد از ظهرِ راکدِ آی‌سی‌یو می‌ایستد. پِچ پِچ پرستار با ملاقاتی تخت بغل، بوق‌های منظم دستگاه‌ها و مابقیْ سکوت. سکوت، از کولهٔ روی دوشم هم سنگین‌تر است. نگاهم می‌‌افتد به کلماتِ روی قفسه‌های سفید دور تا دورِ بخش. از پشت پردهٔ اشک، تار می‌بینم. «ملحفه. پوشک. استوکِ دارویی. تجهیزات پزشکی» و آن‌سوتر، «اتاق وسایل کثیف». دل‌ضعفه می‌گیرم. فرصتِ کوتاهی است آدمیزاد. اواسط اتوبان همّت، سرعتم را کم می‌کنم و از خودم می‌پرسم زندگی به کدام لحظه می‌ارزید؟ یاد آن کوچهٔ مشجّر میافتم، عصر تابستان، بوی اسفند و صدای روضه. می‌رسم به میوه‌فروشی، که برای اولین بار خلوت و خالی است. انگار گرمای هوا همه را تارانده. وحید سرش را گذاشته روی میز و پشت دخل خوابش برده. از فرصت استفاده می‌کنم، بی‌صدا هلو‌ها رو برمی‌دارم و بو می‌کنم. یکی یکی توی دستم می‌سنجم که نه سفت باشند و نه نرم. بی‌عجله‌ام. محاسبه می‌کنم و می‌بینم که رسیده‌ام.
نشاط اردیبهشت را که سخت به چنگ آورده بودم، به خرداد می‌بازم. حتّی نمی‌فهمم این بار دیگر چرا و چطور. خستهام و روزها را به‌اجبار به شب می‌دوزم.
*
دهمین شب، سورهٔ یوسف می‌خوانم. وقتی‌که یوسفِ نبی پیراهنش را برای یعقوب می‌فرستد، گریه می‌کنم.
*
حلیم کنار جاده نوش می‌شود به دل گرسنه‌ام. قبل از ظهر می‌رسیم. فوّاره‌ها روشنند. گل‌ها هزار رنگند. آلاچیق سایهٔ دلپذیری دارد، هندوانهٔ ترد شیرین می‌خوریم. تماشای آسمان و کوه‌ها و درخت‌ها، از مطلقِ یأس نجاتم می‌دهد. شب سرد است. در حیاط، گِرد هم می‌نشینیم، پتو می‌پیچیم دور خودمان و چای می‌خوریم و آواز می‌خوانیم. در «اکنون» جا خوش می‌کنم و بی‌وزنم.
*
بچّه برای هزارمین بار دربارهٔ ترکیب رنگها می‌پرسد. دنیا را به‌خاطر چشم‌های برّاقش دوست دارم. به‌خاطر قرمزهای روشن که با آبی‌های روشن، بنفش‌های روشن می‌سازند.
*
می‌بینم که «او» را می‌بوسم و ناگاه دهانم پر از خون می‌شود. با وحشت از خواب می‌پرم. چطور باید یک نفر را از سرت بیرون کنی تا دیگر به کابوس‌هایت برنگردد؟
*
از این مرغ نیم‌بسمل که منم، عاصی‌ام. از لغزیدن، برخاستن، و با صورت زمین خوردن.
*
یک گوشهٔ تاریک نشسته‌ام. غرق شده‌ام. می‌شنوم که از اتاق صدایم می‌کند امّا نمی‌فهمم. به همین سادگی در اندوهم زمین‌گیر می‌شوم. «بسه دیگه بلند شو. بیا بغل من هر فکری داری بکن.» فکرهایم توی بغلش جا نمی‌شوند. با تودهٔ مبهمشان یک ابر سنگین می‌سازند که وقتی به خانه برگردم بی‌وقفه می‌بارد. از آغوشش چه می‌خواهم؟ همان‌قدر محکم و طولانی نگه داشته شدن، گرم شدن را. تابستانی که می‌تابد به سرمای مداوم تنم. تابستان کم‌عمر بیهوده‌ای که گرمایش را، نمی‌توانم با خودم ببرم.
درد کشیدن‌ها و خون‌ریزی‌ها که ادامه پیدا کرد، زمزمه افتاد و بعد حدیث مکرّر شد که «بچه انداخته». می‌خندیدم هر بار. مدت‌ها بود از هاضمهٔ همه خارج بودم و قصد نداشتم خودم را ساده و قابل فهم کنم. بنابراین «پولیپ» که نتیجهٔ سرراست تصویربرداری‌ها بود نمی‌توانست برایشان جواب قابل اعتمادی باشد. به آن لختهٔ بزرگ گوشت‌آلود فکر می‌کردم که کف دست گرفتم، به کاپشن خونی‌ام، سرگیجه‌ها و لرز کردن‌هام، هجوم درد که شب‌ها بی‌خوابم می‌کرد. سقط جنین این همه مصیبت داشت؟ بعد از دو ماه و صد جور پزشک و نسخه، عاقبت به داروهای «دکتر دی» تسلیم شدم و قائله تمام شد. نگاه کرده بود توی چشم‌هام و گفته بود «بدنت زده زیر میز». گفته بود خون‌ریزی را قطع می‌کنیم امّا این‌ها، خودت که بهتر می‌دانی، شورشِ روان است و حاصل این همه «فروبستگی». فروبستگی، شرح حالِ دقیقِ من بود امّا کلید این قفل سنگین را گم کرده بودم. اگر می‌شد تصوّر کرد که رویاها بچه‌های ما هستند، من یک بچّه انداخته بودم. یک بچّه که فقط مال خودم بود.
پاییز تا نیمه به صبوری و سکوت می‌گذرد. به دور شدن از آدم‌ها و بستن درها تا پیدا کردن صدای خودم. به نگفتن و نشنیدن، رانندگی بدون موسیقی، شب‌های بدون فیلم و پادکست، راه رفتن‌های طولانی، نشستن در تاریکی، نشستن آرام و بی‌واهمه در تاریکی. بیشتر غروب‌ها گوشهٔ پارک سر می‌رسند، آراسته و معطّر به توالی دلپذیر زرد و قهوه‌ای و نارنجی، بوی مرطوب برگ‌های چنار و تماشای شادی بچّه. بچّه‌های غزّه شبیه پسرک منند. شب به شب برای نگاه‌های ترسیده و بدن‌های کوچکشان، برای زن و مرد و پیر و جوان گریه می‌کنم. دنیا کوچک و حقیر و هنوز هم زیباست. بی‌میل و دلزده‌ام. گاه از سر خستگی و گاهی از سر اراده. با نخواستن، قدرتم را پس می‌گیرم. برای میم می‌نویسم «نمی‌دونم چی می‌خوام. فقط می‌دونم چی نمی‌خوام» و این شروعِ بزرگِ طرحی است نو برای بودنم. کلاف‌های سردرگمی را که به دندان باز نشده بودند، به بردباری و تسلیم می‌گشایم؛ همان وقت که می‌فهمم قرار نیست سؤال‌هایم جواب روشنی داشته باشند. سؤال‌هایم بخشی از منند، با من رشد می‌کنند و کامل می‌شوند. خیلی دیر امّا عاقبت می‌فهمم که ناکامی‌ها، دریچهٔ فرصت‌های تازه‌اند و سرخوردگی، من را با اشتیاق خودم آشنا می‌کند. کلاس‌های عصر دوشنبه و نوشته‌های «آدام فیلیپس» دو نسیم موافقند. به تعبیر استاد لابد وقتِ گشودگی به من رو آورده‌اند. هر دو مثل آینه شفّاف و روشن و بی‌رحمانه صریح و صادق. حالا که شعبده‌های دیگران تکراری است، نوبت می‌رسد به پرده برداشتن از بازی‌های ذهن و قلب خودم. با تماشای خودِ پیچیدهٔ هزارلای تو در تویم می‌ترسم، دلگرم می‌شوم، اشک می‌ریزم و می‌خندم.